Türkiye’nin ilk madeni paraları, 100 yıl öncesinden günümüze ışık tutan önemli birer simgedir. Mesrur İzzet Bey tarafından tasarlanan 10 kuruş, 5 kuruş, 20 kuruş ve 100 kuruşluk paralar, 1924-1939 yılları arasında dolaşımda kalmıştır. Bu paraların bir yüzünde başak kabartması, diğer yüzünde Türkiye Cumhuriyeti yazısı bulunmaktadır. 1924-1939 yılları arasında 19 milyon adet 100 para, 11 milyon adet 10 kuruş basılmıştır.
Harf devriminden sonra Türk alfabesinin kullanımıyla birlikte 100 kuruş, 1 lira, 1 kuruş, 5 kuruş, 10 kuruş, 25 kuruş ve 50 kuruşluk paralar basılmıştır. Cumhuriyet tarihinin en küçük parası olan 10 para ise 1940 yılında basılmaya başlanmıştır. Zamanla değerleri artan bozuk paraların basımı da artmış, farklı değerlerde madeni paralar piyasaya sürülmüştür.
Tasarım ve üretim tekniklerindeki gelişmelere paralel olarak madeni para yapısı da değişmiştir. Tek metalli olan paraların yerini iki metalli paralar almıştır. Bugün 50 kuruş ile 5 lira arasındaki paralar iki metalli, 1 kuruş, 5 kuruş, 10 kuruş ve 25 kuruşlar ise tek metal olarak üretilmektedir. Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü, Merkez Bankası analizleri sonucunda Hazine ve Maliye Bakanlığı talimatıyla madeni para basımını gerçekleştirmektedir.
Madeni para üretiminde üç aşamalı kontrol süreci uygulanmaktadır. Darphane Daire Başkanı Şenol Yıldız’a göre, ham maddenin kontrolden geçmesi, paranın üretim kalitesinin değerlendirilmesi ve nihai kontrolleri içeren süreçten geçen madeni paralar, günlük ortalama 2,5 milyar adet üretim kapasitesine sahiptir. Son yıllarda pek çok yeniliğe rağmen madeni para kullanımı devam etmektedir.
Cumhuriyetin 100. yılında özel bir etkinlik kapsamında 5 lira basılmış ve piyasaya sürülmüştür. Bu paranın döngüsü 25 yıl olup, Türk madeni paraları kültürel açıdan önem taşımaktadır. Bu önem, Azerbaycan için de geçerlidir. Darphane’nin Azerbaycan’a bozuk para basımı konusunda faaliyetleri bulunmaktadır. Metal paraların dünya genelinde hala tercih edilmesine rağmen kağıt paranın dijital ortama yönelmesi, madeni para üretimini etkilememektedir.
