Sivrisinekler dünyanın çeşitli bölgelerinde sadece can sıkıcı ısırıklara neden olmakla kalmayıp dang humması, sarı humma, Zika virüsü ve sıtma gibi ciddi hastalıkların yayılmasında da rol oynuyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre sadece sıtma hastalığı 2022 yılında 600 binden fazla insanın ölümüne sebep oldu. Bu sebeple bilim insanları, sivrisineklerin insanları nasıl bulduğunu ve ısırıklarını nasıl önlenebileceğini araştırmaktadır.
Kaliforniya Üniversitesi Santa Barbara (UCSB) araştırmacıları tarafından gerçekleştirilen bir çalışma, sivrisineklerin insanları bulmak için kızılötesi algılama yeteneğini kullandıklarını ortaya koydu. Daha önceki araştırmalar, sivrisineklerin nefesimizdeki karbondioksiti ve vücut kokularımızı algılayarak bize yaklaştığını göstermişti. Ancak UCSB’nin yaptığı yeni çalışma, sivrisineklerin kızılötesi algılamanın da etkili olduğunu gösterdi. UCSB moleküler biyoloğu Nicholas Debeaubien, Aedes aegypti türü sivrisineklerin insan konaklarını bulma konusunda son derece yetenekli olduğunu belirtmektedir.
Araştırmada, 80 dişi sivrisineğin bulunduğu kafeslere farklı “sahte konakçılar” yerleştirilmiştir. Bu sahte konakçılar, termoelektrik plakalar, insan nefesindeki karbondioksit ve insan kokularından oluşmaktadır. Sivrisineklerin davranışları 5 dakika boyunca videoya kaydedilmiş ve sonuçlar incelenmiştir. Bulgular, sivrisineklerin karbondioksit, koku ve kızılötesi gibi farklı uyarıcılara tepki verdiğini ve bu faktörlerin kombinasyonuna daha fazla yanıt verdiğini göstermiştir.
Araştırmacılar ayrıca, sivrisineklerin antenlerinde bulunan ve sıcaklığa duyarlı bir protein olan TRPA1’in kızılötesi algılama sürecinde etkili olduğunu belirlemiştir. Bu proteinin genini etkisiz hale getirdiklerinde, sivrisineklerin kızılötesi ışınlara tepki vermediği gözlemlenmiştir. Bu bulgular, sivrisineklerin insan derisine niçin daha fazla yöneldiğini ve bol giysilerin sivrisinek ısırıklarını önlemede neden etkili olduğunu açıklamıştır.
Bu keşif, sivrisineklerle mücadelede yeni yöntemler geliştirebilecek potansiyele sahiptir. Örneğin, cilt sıcaklığındaki termal radyasyonu taklit eden tuzaklar kullanılarak sivrisinekler yakalanabilir. Sonuç olarak, sivrisineklerin kızılötesi algılama yeteneğine odaklanmak, insanları sivrisinek ısırıklarına karşı koruma konusunda yeni stratejiler geliştirme imkanı sunmaktadır.
