Beklenmedik kar yağışı ve ardından gelen soğuk hava dalgası, fındığın yanı sıra incir, elma, erik, kiraz, vişne, ceviz, badem, şeftali ve Trabzon hurması gibi birçok tarım ürününü olumsuz etkiledi. Bu süreçte fırsatçılar duraksamadan harekete geçti. Düşük rekolte beklentisi, piyasa fiyatlarını da yukarı yönlü etkiledi. Zirai don öncesi ve sonrası fiyatlar arasında belirgin farklar oluştu. İthalat yapılmadan, kavrulmuş fındık ve gün kurusu kayısı gibi ürünlerde fiyat artışı en az yüzde 20 seviyesine ulaştı.
Piyasa bu boşluğu asla kabul etmezken, fındık ülke için yalnızca bir çerez değil. Fındık, tarımsal ürün ihracatının itici gücüdür ve bölgede yaşayan 8 milyonu aşkın insanın geçim kaynağıdır. Küçük esnaflar için de hayati bir öneme sahiptir. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaklaşık her on yılda bir zirai don olayları yaşandığı göz önünde bulundurulduğunda, sahil kesiminin durumu orta ve yüksek kesimlere oranla daha avantajlı görünmektedir. Ancak yüksek kesimlerde rekoltenin yüzde 50 oranında düşeceği iddiaları gündemde.
Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Dr. Ahmet Bağcı, geçtiğimiz günlerde “zirai don”un etkilerini incelemek ve üreticilerle görüş alışverişinde bulunmak amacıyla Samsun’u ziyaret etti. Bağcı, bu olayın üreticilerin yaşadığı büyük bir sıkıntı olduğunu ve son yılların en ciddi tarımsal felaketi olarak nitelendirilmesine dikkat çekti. Hasar tespit çalışmalarının bir ay içinde tamamlanacağını da vurguladı.
Bakan Yardımcısı Bağcı’nın “felaket” tanımı, durumun ciddiyetini gözler önüne seriyor. Gelecek günlerde açıklanacak olan sonuçlar, fındık üreticilerinin geçmişteki deneyimleriyle hasarı değerlendirmelerine yardımcı olacak. Özellikle orta ve yüksek kesimlerdeki hasar büyük bir tehdit oluşturmakta, bunun bölge ekonomisi üzerindeki etkileri de oldukça kaygı vericidir.
Üreticinin, tüccarın ve ihracatçının banka kredi borçları oldukça zor bir süreçten geçiyor. Bankaların alacaklarının peşine düşmesi durumunda piyasanın daha da karışabileceği ifade ediliyor. Bunun sonucunda daha büyük bir kriz yaşanabilir. Devlet, hasarın boyutunu belirlemeye çalışırken, umulur ki korkulan senaryolar gerçekleşmez ve üretici, tüccar ve ihracatçı mağdur durumuna düşmez; böylece fırsatçıların da elini rahat edemez.
Diğer yandan, bu durumun bir de tüketici boyutu var. Kilosu bin lira seviyelerine ulaşacak kavrulmuş fındığı kimlerin satın alıp tüketeceği merak konusu.
