CNN International’a göre, uzay görevlerine ait verilerde tespit edilen yeni bir sinyal, manyetarlar ya da yüksek derecede manyetize nötron yıldızlarıyla ilgili heyecan verici bir buluşu işaret ediyor.
“BU ASLINDA ÇÖZÜLMEMİŞ EĞLENCELİ BİR BULMACA”
Bilim insanları, evrenin 13,8 milyar yıl önce meydana gelen Big Bang’den sonra hidrojen, helyum ve az miktarda lityum gibi hafif elementlerin varlığını kabul ediyor. Bu elementler, evrenin ilk dönemlerinde oluştu.
Zamanla, patlayan yıldızlar daha ağır olan demir elementlerini yaydı ve bunlar yeni oluşan yıldızlar ve gezegenlerin bileşiminde yer aldı. Ancak demirden daha ağır olan altının evrendeki dağılımı hala çözülmemiş bir muamma olarak kalıyor.
Geçtiğimiz Salı günü The Astrophysical Journal Letters’da yayınlanan araştırmanın baş yazarı Anirudh Patel, New York’taki Columbia Üniversitesi’nde fizik doktora öğrencisi olarak, “Bu, evrendeki karmaşık maddenin kökeni hakkında oldukça temel bir soru. Bu gerçekten de çözülmemiş, ama oldukça eğlenceli bir bulmaca” ifadelerini kullandı.
Önceden, kozmik altın üretimi yalnızca nötron yıldızı çarpışmalarıyla bağlantılı olarak düşünülüyordu.
UZAYDAKİ “ALTIN FABRİKALARI”
2017 yılında, gökbilimciler iki nötron yıldızı arasında gerçekleşen bir çarpışmayı gözlemledi. Bu çarpışma, yerçekimi dalgaları ve gama ışını patlaması olarak bilinen ışık patlamalarını meydana getirdi. “Kilonova” adı verilen bu olay, altın, platin ve kurşun gibi ağır elementlerin de üretildiği bir süreç olarak kaydedildi ve uzaydaki altın “fabrikaları” olarak tanımlandı.
Louisiana Eyalet Üniversitesi’nde yardımcı doçent olan Eric Burns, nötron yıldızlarının birleşmesinin genellikle son birkaç milyar yıl içinde gerçekleşebildiği kanaatinde. Ancak Burns, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’nın teleskoplarından elde edilen, çözülemeyen 20 yıllık verilerin, evrenin gençlik döneminde meydana gelen magnetar patlamalarının altın oluşumuna başka bir yol sağlamış olabileceğini öne sürdü.
“YILDIZ DEPREMLERİ”
Nötron yıldızları, patlayan yıldızların çekirdek kalıntılarıdır ve o kadar yoğundurlar ki, 1 çay kaşığı nötron yıldızı materyali, Dünya’da yaklaşık 1 milyar ton ağırlığında olur. Manyetarlar ise son derece güçlü manyetik alanlara sahip, son derece parlak nötron yıldızlarının özel bir türüdür.
Burns, gökbilimcilerin manyetarların nasıl oluştuğu konusunda hala kesin bir bilgiye ulaşamadığını belirtti. Ancak, ilk manyetarların muhtemelen evrenin başlangıcından yaklaşık 200 milyon yıl sonra, yani yaklaşık 13,6 milyar yıl önceki ilk yıldızların hemen ardından ortaya çıktığı düşünülüyor.
Manyetarlar zaman zaman “yıldız depremleri” nedeniyle yüksek radyasyon patlamaları yaratabiliyor.
Dünyada depremler, erimiş çekirdeğin gezegenin kabuğunda hareket etmesinin bir sonucu olarak oluşur. Yeterli stres birikince, bu durum, yerin titremesiyle sonuçlanır. Burns, yıldız depremlerinin de buna benzer bir mekanizmaya sahip olduğunu ifade etti.
