Çölyak hastalığı, toplumda genellikle “glüten alerjisi” veya “glüten hassasiyeti” gibi adlarla anılsa da, bu tanımlar hastalığın gerçek mahiyetini yansıtmaz.
Aslında çölyak, bir alerji değil, otoimmün bir hastalıktır.
Bu durum, bağışıklık sisteminin glütene karşı yanlış tepki vermesi sonucu vücuda zarar vermesiyle ortaya çıkmaktadır.
ÇÖLYAK İSMİ NEREDEN GELİYOR
“Çölyak” terimi, Yunanca kökenli “koiliakos” kelimesinden türetilmiş olup, “karınla ilgili” ya da “karın ağrısı çeken” anlamlarını taşımaktadır.
Bu terim, hastalığın en belirgin belirtilerinden biri olan karın ağrılarına atıfta bulunularak kullanılmaktadır.
Çölyak hastalığı geçmişte de mevcut olsa da, modern tıbbın gelişimi ile hastalığın teşhis ve tedavi yöntemleri daha iyi anlaşılmaya başlanmıştır.
Günümüzde, çölyak hastalığı giderek daha fazla tanınmakta ve doğru bilgiye ulaşılmaktadır.
TANIMI
Çölyak hastalığı (ya da Glüten Enteropatisi), bağırsaklarda bulunan villus adı verilen yapıların zarar görmesine yol açan bir sindirim sistemi hastalığıdır.
Bu hasara, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan glüten adlı protein neden olmaktadır.
GLÜTEN NEDİR VE GÖREVLERİ NELERDİR
Glüten, hamurun kabarmasında rol oynar, gıda ürünlerinin raf ömrünü uzatır. Glütensiz unlardan yapılan ürünler, genellikle çabuk bayatlar ve istenen kıvamı sağlamakta zorluk yaşar.
Bu durum, çölyak hastalarının yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.
HANGİ YAŞLARDA GÖRÜLÜR
Çölyak hastalığı genetik bir yapı taşır ve ailelerde görülme riski vardır. Hastalık, yaşamın her döneminde ortaya çıkabilmektedir.
Literatürde çocukluk, ergenlik, orta yaş ve yaşlılıkta rastlanan çölyak vakaları bulunmaktadır.
Hastalık, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıkar.
ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Anne sütünün verilmemesi, kullanılan mamaların içeriği, alınan glüten miktarı, tahıl türleri ve uzun süreli antibiyotik kullanımı hastalığın gelişiminde rol oynamaktadır.
Alınabilecek önlemler arasında; anne sütünün teşvik edilmesi, toplumsal bilincin artırılması ve tedavi hizmetlerinin sağlanması yer almaktadır.
TANISI
Hastalığın belirtileri bazı bireylerde yıllarca yok olabilir ya da hafif belirtilerle seyredebilir. Bu nedenle, çölyak hastalığına sahip bireyler uzun süre tanı konulmadan yaşamlarını sürdürebilirler.
Çölyak hastalığı olan çocuklarda, tipik belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyon sıklığında artış ve büyüme geriliği bulunmaktadır.
İleri yaşlarda, hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılabilir.
BELİ
