TMO, 10 bin tonluk fındık satış ihalesini ilk olarak kilosu 150 liradan duyurdu, ancak daha sonra bu kararı 5 bin 300 ton üzerinden 160 liraya revize etti. Bu gelişme, zirai don nedeniyle beklenen rekolte düşüklüğü ile birleşince fındık fiyatlarının hızlı bir şekilde gerilemesine yol açtı.
Serbest piyasada işlem gören fındık fiyatları, 195-200 lira aralığındayken, bu hamle sonrasında 170 lira seviyelerine kadar düştü.
TMO’nun geçmiş yıllarda da eleştirilere neden olan zamanlamasız satışları, üreticilerin aleyhine piyasa dengelerini bozduğu biliniyor. Üreticilerin hasada neredeyse bir ay kala, serbest piyasanın altında bir ihale açması beklenmeyen bir durumdu.
Üreticiler, TMO’nun 160 liraya gerçekleştirdiği satışın 2025 yılı ürününe referans olma ihtimali karşısında kaygı taşımaktadır.
TMO’nun fındık satışları elbette sürdürülecektir, bununla ilgili bir itiraz söz konusu değil. Ancak, burada asıl sorun fiyat dengesini koruyan TMO’nun, zamanlamasında yapmış olduğu hatalar nedeniyle piyasalardaki dengeleri sarsmasıdır.
Uzun yıllar boyunca TMO’nun fındık üreticisine sağladığı destekleri savunmuş biri olarak, bu dönemde yapılan ihale şeklini onaylamıyorum.
Zirai don felaketi yaşayan ve kahverengi kokarca ile mücadele eden birçok üretici, gübre, ilaç ve işçilik maliyetlerindeki artışlar göz önüne alındığında, belki de tarlasına girmeyi düşünmeyecek. Çünkü zarar etme riski oldukça yüksek.
Fındıkta çok hassas bir dönem yaşanırken, fiyatları daha da aşağıya çekebilecek uygulamalardan kaçınılması gerektiği aşikardır.
Karadeniz Bölgesi’nde yaklaşık 8 milyon kişinin ekonomik ve sosyal hayatını etkileyen fındık, değer kaybettiği takdirde küçük esnaf da ciddi sıkıntılar yaşayacaktır.
Üreticilerin, tüccardan veya bankadan aldığı kredileri mi ödeyeceği, yoksa günlük ihtiyaçlarını mı karşılayacağı belirsizliğini koruyor.
Bir kere daha vurgulamak gerekirse, TMO elbette fındık satışlarına devam edecektir; ancak bu satışların piyasa dengesini bozmadan ve doğru bir zamana denk gelerek yapılması gerekmektedir.
