16 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa ve karargahı, Bandırma Vapuru’nda İstanbul’u terk ederek yolculuğa çıkar. 17 Mayıs’ta kötü hava şartlarına rağmen Karadeniz’de seyahatlerine devam ederler ve 18 Mayıs’ta deniz sakinleşerek İnebolu’ya varırlar. Ve nihayet 19 Mayıs sabahı Samsun’a ulaşırlar. Kurmay Binbaşı Mahmut Ekrem Bey, Bandırma Vapuru’na yanaşarak Mustafa Kemal Paşa’ya “Hoş geldiniz Paşam” diyerek karşılar. 19 Mayıs, aynı zamanda Samsun’da güneşin doğuşunun yıldönümü olarak kutlanan Gençlik ve Spor Bayramı’nın da başlangıcıdır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki ikinci kurultayda, Nutuk adlı eserini okur. Nutuk, Cumhuriyet’i emanet ettiği gençliğe bir başucu kitabı olur ve okunması 6 gün sürer. Nutuk, 15-20 Ekim 1927’de 36 saat 33 dakika boyunca okunur. Atatürk’ün Nutuk’ta 1919 Mayıs’ının 19. gününde Samsun’a çıkışını anlatırken, ülkenin içinde bulunduğu zorlu durumu ve milli mücadelenin temellerini ele alır, bir milletin uyanışını ve bağımsızlık mücadelesini anlatır.
Samsun’dan Havza’ya seyahat eden Mustafa Kemal Paşa, 30 Mayıs Cuma günü milli mücadelenin ilk mitingine katılır. Talimatı doğrultusunda Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmaya başlanır ve silahlanma çağrısı yapılır. Ardından Havza’dan Amasya’ya geçen Mustafa Kemal Paşa’nın meydan okuması, milletin bağımsızlık azmi ve kararlılığına vurgu yapar.
Erzurum’da yapılan kongre ile ulusal bağımsızlık kararının koşulsuz olarak gerçekleştirileceği ilan edilir, Türk vatanının parçalanmayacağı belirtilir. Bunun ardından Sivas’ta toplanan kongrede, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin temelleri atılır ve bağımsızlık kararları alınır. Bu kongre ile kurtuluş savaşı ve milli mücadele adımları hız kazanır.
Atatürk’ün ölümünden sonra Ankara’nın planlanan Alman mimar Hermann Jansen tarafından yapılan şehir planlaması ve Atatürk’ün Ankara hakkındaki düşünceleri anlatılır. Atatürk’ün vefatından sonra yaşanan rant yarışı ve şehir planının uygulanamaması anlatılır.
Atatürk’ün altın sözleri olan “Egemenlik ulusundur” ve “Yeni Türk devleti, bir halk devletidir… Halkın devletidir” sözleri vurgulanarak, milletin egemenliği ve devletin halka ait olduğu ilkesi üzerinde durulur. Türk milleti, Atatürk’ün ilke ve devrimleri doğrultusunda milli iradeye sahip çıkmış ve onun izinden gitmeye devam etmiştir.
Son olarak, tarihe vurulan mührün 19 Mayıs 1919’un önemini vurgulayan bir kutlama yapılır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde başlayan milli mücadele ve kurtuluş savaşının yıldönümü olan 19 Mayıs, gençliğin ve sporun anlam ve önemini vurgular. Bu anlamlı günün kutlamaları ve 19 Mayıs ruhunun hala tüm Türkiye’de canlı olduğu belirtilir.
