Ay’ın zorlu güney kutbunda, tarihsel olarak iki Türk robotunun birlikte keşif yapması gerçekleştirilecek.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) tarafından geliştirilen “CHERI” adındaki keşif araçları, Çin’in Chang’e-8 Ay misyonu kapsamında 2028 yılında Ay yüzeyine gönderilmek üzere hazırlandı.
Bu misyon, Çin’in Ay’ın güney kutbunu araştırmasını ve 2030’lu yıllarda kurulması planlanan Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu’nun ideal yerinin belirlenmesini hedefliyor.
AY’A AYNI ANDA İKİ KEŞİF ARACI GÖNDEREN TEK ÜLKE OLACAK
Bu bağlamda, ODTÜ’nün ROMER departmanı tarafından geliştirilen “CHERI” adlı iki mikro keşif aracı, Ay’ın güney kutbunda etkileşimli olarak bilimsel veri toplayacak ve analiz yapacak. Yapay zeka ile desteklenecek olan araçlar, otonom olarak rotalarını belirleyerek yüzeyin üç boyutlu haritasını oluşturacaklar.
Yaklaşık 5 kilogram ağırlığında olması planlanan bu araçların, 2028 yılının sonunda Ay’ın güney kutbuna gönderilmesi beklenmektedir. Böylelikle Türkiye, Ay’a keşif aracı gönderen 6. ülke olmanın yanı sıra, aynı anda iki keşif aracı gönderen ilk ülke unvanını elde edecektir.
“BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ANLAMDA ÜLKEMİZE KATKI SAĞLAYACAK”
Projenin hayata geçirilmesinin heyecan verici olduğunu ifade eden Ankaralı, bu alandaki kayda değer çalışmalarını devam ettirdiklerini belirtti.
Çin’de gerçekleştirilen “Uzay Günü” etkinliğinde Ay’ın güney kutbuna gitme fırsatını elde ettiklerini aktaran Ankaralı, “İki robotumuz bu uzay görevleri kapsamında ilk kez orada yer alacak. Ay’da keşif görevleri gerçekleştirerek, yapay zeka destekli çeşitli çalışmalarla ülkemize önemli katkılar sunacağına inanıyoruz.” dedi.
Bu projenin temel bir başlangıç olduğunu vurgulayan Ankaralı, “Daha ileri adımlar atacağımıza inanıyorum. Mars, asteroit keşifleri ya da Ay toprağını kullanarak yapılar inşa etme gibi birçok farklı fikir üzerinde de çalışıyoruz.” şeklinde konuştu.
AY YÜZEYİNİN ÜÇ BOYUTLU HARİTASI ÇIKARILACAK
ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve proje yürütücüsü Doç. Dr. Halil Ersin Söken, Ay’a gönderilecek iki keşif robotuna “CHERI” isminin Osmanlı’daki yeniçeri askerlerinden esinlenerek verildiğini açıkladı.
Bu iki robotun, Ay’da etkileşimli bir şekilde çalışacağı ilk uzay görevi olacağını belirten Söken, şu bilgileri paylaştı:
“Çin’de işbirliği yaptığımız STAR.VISION isimli özel bir firma, uzaydaki uydular için yapay zekayla hesaplama kapasitesine sahip işlemciler üretiyor. Bizim robotlarımızla gerçekleştireceğimiz bu projede, bu teknolojiyi Ay’ın yüzeyinde uygulama fırsatımız olacak. İki robot da yapay zeka destekli işlemcilerle donatılacak ve bu sayede işbirliği yaparak Ay’ın yüzeyinin üç boyutlu haritalandırılmasını hedefliyoruz.”
“AYIN YÜZEYİNDE İKİ ROVERI BİRDEN İŞLETEN İLK ÜLKE OLMAYI HEDEFLİYORUZ”
Ay’ın güney kutbuna iniş yapılacak alanın zorlu arazi şartlarına dikkat çeken Söken, “Burası oldukça ilgi çekici bir yer. NASA, yörüngede bulunan bir uzay aracıyla burada buz şeklinde su varlığını tespit etme ihtimalini ortaya koydu. Ancak, kraterli yapısıyla ve zorlu aydınlatma koşulları nedeniyle burada bir rover kullanmak oldukça zor.” şeklinde açıkladı.
Söken, “Bu alanda bir ilki başarmayı hedefliyoruz. Şu ana dek Ay’ın güney kutbunda hareket eden bir rover yok. 2028 yılına kadar herhangi bir başka aracın bu başarıyı elde edip edemeyeceğinden emin değiliz. Ancak, biz bu alanda rover ilerleten ve bu başarıyı elde eden ilk ülke olmayı amaçlıyoruz.” dedi.
“ÖNÜMÜZÜN DAHA AÇIK OLDUĞUNA İNANIYORUM”
Şu an için Ay yörüngesindeki araçların çeşitli bilimsel yöntemlerle üç boyutlu haritalar oluşturmaya çalıştığını belirten Söken, “Fakat, iki farklı noktadan görüntü alabilme özelliği kazanacak roverlarımız, bu alanda önemli bir veri sağlayacak.” dedi.
Uzay araştırmalarının geleceğinin parlak olduğunu vurgulayan Söken, “Mars’ta yaşam istasyonları veya asteroid madenciliği gibi konuları tartışmaya başlamış durumdayız. Bu projeyle kendimizi kanıtladıktan sonra hem ulusal hem de uluslararası işbirlikleri yürütmek adına önemli fırsatlar elde edeceğiz.” ifadelerini kullandı.
“2028 YILINDA AY YÜZEYİNDE TÜRKİYE’NİN VARLIĞINI GERÇEKLEŞTİRECEĞİZ”
ODTÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil, projenin uluslararası işbirliği çerçevesinde gerçekleştirileceğini söyledi. İki aracın Ay yüzeyinde haritalama, navigasyon ve görüntü elde etme amacıyla çalışmalar yürüteceğini belirtti.
Yozgatlıgil, “İki robotun eş zamanlı olarak Ay’ın güney kutbunda görev yapması, dünyada bir ilk olacak. Güney kutbu, aşırı sıcaklık farkları ve zorlu koşullarla dikkat çekiyor.” şeklinde açıkladı.
“CHERI” projesinin ODTÜ öğrencileri ve öğretim üyeleriyle birlikte gerçekleştirilen kapsamlı bir çalışma olduğunu vurgulayan Yozgatlıgil, TÜBİTAK UZAY’ın projeye verdiği desteğin önemine değindi.
Aynı zamanda sanayiyle işbirliği içinde olacaklarını belirten Yozgatlıgil, “2028 yılında Ay yüzeyinde Türkiye’nin varlığını göstereceğiz. Bu projeyle Türkiye’nin Milli Uzay Programı’na katkıda bulunmuş olacağız.” dedi.
“GEZEGENLER ARASI İLETİŞİMLE İLGİLİ ARAŞTIRMALARI GERÇEKLEŞTİRİYORUZ”
Prof. Dr. Yozgatlıgil, ODTÜ’nün öncülüğünde yürütülen birçok projenin bulunduğunu ifade ederek, “Gezegenler arası iletişimle ilgili çalışmalarımız devam ediyor. Bugün artık 5G, 6G gibi konular tartışılırken, Güneş Sistemi’nde iletişimle ilgili araştırmalar gerçekleştiriyoruz.” şeklinde sözlerine ekledi.
Yozgatlıgil, Pasifik’in derinliklerinde yaşamın varlığı ile ilgili araştırmalar yaptıklarını ve bu konularda önemli gelişmeler sağlamakta olduklarını da aktardı. Türkiye’nin uzay alanındaki hedeflerini gerçekleştirmek için ODTÜ işbirliğiyle kurulması planlanan teknoloji geliştirme bölgesinin de büyük önem taşıdığını sözlerine ekledi.
